Boek: Autisme in kaart
Autisme in kaart (2015) is geschreven door Marianne Geboers.
Na haar autisme diagnose op 47-jarige leeftijd bleef zij zitten met veel vragen: Hoe ziet mijn denk- en belevingswereld er dan uit? Hoe kan ik functioneren in de NT wereld, zonder overprikkeld, angstig of depressief te raken? De boeken die er waren vond ze niet specifiek genoeg en ze miste visuele informatie, die geschikt is voor volwassenen.
Toen is ze dit boek gaan maken, zij noemt het zelf een Visuele reisgids voor haar dagelijks leven. Het is een complete gebruiksaanwijzing geworden, hoe je kunt omgaan met je autisme. Omdat iedereen zijn of haar eigen rugzak te dragen heeft en iedere reis zijn eigen obstakels kent, is het geen universeel zelfhulpboek geworden. Toch denkt ze dat ook anderen, lotgenoten en hulpverleners, er wat aan kunnen hebben.
Voor mij persoonlijk is dat heel wisselend in dit boek: bij stukken waarin ze over haar levensloop schrijft, heb ik vaak veel herkenning. Zo leidden mislukkingen in haar werk en het steeds proberen zich aan te passen tot terugkerende periodes van burn-out en depressie. Ook de uitleg over informatieverwerking en de illustraties vind ik heel verduidelijkend.
Waar ik minder aan heb, zijn de landkaarten (van een fictieve wereld) die ze gemaakt heeft om haar beleving van autisme vorm te geven. Maar die kun je rustig overslaan.
Het heeft voor haar heel wat voeten in de aarde gehad om een passende diagnose te krijgen. Ruim twee jaar daarna kon ze aan de slag met zichzelf, het verwerken en accepteren en haar leven weer op de rit krijgen. Ze komt tot de conclusie dat de kern van haar autisme gaat over informatieverwerking.
Stap voor stap beschrijft ze wat er gebeurt in het waarnemen, het verwerken en begrijpen van de informatie en prikkels. Er staat een aantal overzichtelijke schema’s in, bijvoorbeeld over wat er precies gebeurt bij het ontvangen van informatie of prikkels en welke acties helpend zijn en welke juist niet. Of over hoe autisten een besluit nemen, vergeleken met hoe neurotypici dat doen (geen meningen verzamelen maar feiten).
Sociale communicatie gaat niet alleen over taal, maar ook over wie wat zegt, in welk verband, wat er niet wordt gezegd, etc. Dit levert voor de autist onduidelijkheden en onbegrijpelijkheden op. Wanneer er wederkerigheid verwacht wordt, heeft dat cognitieve voorbereiding nodig.
De talrijke illustraties verduidelijken de tekst. Bijvoorbeeld waar in je lichaam je bepaalde emoties kunt voelen. Het hoofdstuk over emoties geeft heel bondig weer met welke problemen je als autist geconfronteerd kan worden. Het voelen wordt aangestuurd vanuit de cognitie. Door therapie en lichaamswerk heeft zij de verschillende emoties leren onderscheiden en ze een plek kunnen geven.
Twee trechters vergelijken NT informatieverwerking met hoe autisten dat doen:
Ze signaleert dat de maatschappelijke veranderingen van de laatste 50 jaar veelal in het nadeel zijn van mensen met autisme. In de jaren ‘60 hoefden er minder keuzes gemaakt te worden en de leefregels waren duidelijker. Nu wordt meer verwacht van werknemers op gebieden die problemen opleveren voor autisten, zoals flexibiliteit, multi-tasken, werken onder tijdsdruk en sociale communicatie. Daarnaast is de tolerantie voor anders-zijn afgenomen. De sterke kanten die autisten kunnen inbrengen in een organisatie, zoals betrouwbaarheid, worden juist minder gewaardeerd dan vroeger.
Het boek geeft een originele, authentieke benadering van autisme en hoe je ermee om kunt gaan.